Wat is Seksueel grensoverschrijdend gedrag?
Onze benadering
Het is niet aan ons om te bestempelen wat wel of niet door de beugel kan. Bij PUNT. vzw zijn we ervan overtuigd dat iedereen andere grenzen heeft. Wat voor de ene persoon aanvoelt als aanvaardbaar, kan voor iemand anders ervaren worden al grensoverschrijdend. Onze bereidheid om mensen te ondersteunen is niet afhankelijk van één van de onderstaande definities of criteria. Als jij het gevoel hebt dat er over jouw grenzen gegaan werd, volstaat dat voor ons om er voor jou te zijn. Veel slachtoffers twijfelen of hun ervaring wel ‘erg genoeg’ was om serieus genomen te worden. Als je ons om hulp vraagt, zij wij er als organisatie om je te helpen. Je bent niet alleen.
Wat is seksueel geweld?
Volgens de definities
Twijfel je toch of een bepaalde ervaring gezien kan worden als een vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag? Misschien helpen onderstaande definities en criteria dan. Er zijn talloze manieren om seksueel grensoverschrijdend gedrag te definiëren. Omdat het soms moeilijk kan zijn om het bos door de bomen te zien, lijsten we voor jullie enkele veel voorkomende definities op, gaande van de juridische definities tot meer omvattende opvattingen. Elke definitie legt iets andere nuances.
Juridische definitie
In het Belgisch strafwetboek vinden we de definities van:
Art. 417/11 - Verkrachting:
Is elke gestelde daad die bestaat of mede bestaat uit een seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die daar niet in toestemt.
De strafrechtelijke definitie van verkrachting is ruimer dan ‘penis in vagina’ en omvat elke vorm van penetratie van een lichaamsopening met een lichaamsdeel of voorwerp. Als iemand dus gedwongen wordt tot orale seks kan het voor de rechtbank in België ook beschouwd worden als verkrachting.
Sinds de hervorming van het seksueel strafrecht op 1 juni 2022 werd de definitie genderneutraal gemaakt. Dit zorgt ervoor dat wanneer een man gedwongen worden iemand anders te penetreren dit voor de wet ook gezien wordt als verkrachting.
Art. 417/7 - Aantasting van de seksuele integriteit:
Is het stellen van een seksuele handeling op een persoon die daar niet in toestemt, al dan niet met behulp van een derde persoon die daar niet in toestemt, dan wel het laten stellen van een seksuele handeling door een persoon die daar niet in toestemt.
Het verschil tussen aantasting van de seksueel integriteit en verkrachting wordt gemaakt op basis van penetratie. Wanneer er seksuele handelingen plaatsvinden zonder iemands toestemming, zonder dat er sprake is van penetratie, valt het juridisch gezien onder aantasting van de seksuele integriteit. Vroeger spraken we wettelijk gezien van aanranding, maar sinds de hervorming van het seksueel strafrecht op 1 juni 2022 spreken we van aantasting van de seksuele integriteit.
Hands-on en hands-off seksueel geweld
Een ruimere en recentere manier om seksueel geweld te categoriseren is door het onderscheid te maken tussen hands-on en hands-off seksueel geweld.
Wanneer we het hebben over hands-off seksueel geweld spreken we over tal van situaties waarbij seksuele grenzen overschreden worden zonder dat er sprake is van fysiek contact. Enkele voorbeelden zijn: het maken van ongepaste seksuele opmerkingen, het ongevraagd verspreiden van je eigen of andermands naaktbeelden, voyeurisme, exhibitionisme…
Wanneer we het hebben over hands-on seksueel geweld, is er wel sprake van fysiek contact. Dit omvat alles gaande van aantasting van de seksuele integriteit tot verkrachting. Als je gedwongen wordt om iemand te zoenen of ongepast betast wordt, is dit dus ook hands-on seksueel geweld.
WHO definitie
“Seksueel geweld is elke seksuele daad die tegen iemands wil wordt uitgevoerd, door eender welk persoon, ongeacht hun relatie tot het slachtoffer, in gelijk welke omgeving” – Wereldgezondheidsorganisatie (in een kadertje)
Net zoals in alle andere definities is het gebrek aan toestemming voor het ondernemen van bepaalde handelingen de doorslaggevende factor om uit te maken of iets onder seksueel geweld valt. Er wordt hier vooral nog eens verduidelijkt dat de band die je hebt met de pleger of de situatie waarbinnen je je bevindt geen invloed heeft op de ernst van de feiten. Het is bijvoorbeeld niet minder erg om gedwongen te worden door je partner om seks te hebben dan om gedwongen te worden door een kennis of vreemde.
Vlaggensysteem van Sensoa
Eén van de meest duidelijke manier om seksueel grensoverschrijdend gedrag ‘objectief’ te beoordelen, is het Vlaggensysteem van Sensoa. Zij stelden vier.categorieën op van ernst, gaande van aanvaardbaar seksueel gedrag tot zwaar seksueel grensoverschrijdend gedrag. Op basis van zes criteria kan er dan een inschatting gemaakt worden van de situatie en hoe we deze kunnen benaderen. De zes criteria omvatten:
- Wederzijdse toestemming
- Vrijwilligheid
- Gelijkwaardigheid
- Ontwikkelings- of functioneringsniveau
- Context
- Impact
Meer info over het Vlaggensysteem kan je terugvinden op de site van Sensoa. (Hyperlink naar: https://www.sensoa.be/over-het-sensoa-vlaggensysteem )